Παλαιότερα η θεραπεία των οιδημάτων ήταν κυρίως χειρουργική ή φαρμακευτική, με αμφίβολα όμως αποτελέσματα. Πλέον η ορθότερη θεραπευτική προσέγγιση γίνεται με τη γνωστή ως «Σύνθετη ή Ολοκληρωμένη Αποσυμφορητική Φυσικοθεραπεία» (Complex/ Complete Decongestive Physiotherapy).

Η εντατική θεραπεία διακρίνεται σε τέσσερις επιμέρους πράξεις:

• η δια χειρός λεμφική παροχέτευση
• η περίδεση
• η κινησιοθεραπεία
• και η υγιεινή του δέρματος

Το πρόγραμμα της εντατικής θεραπείας συνήθως απαιτεί δύο με τρεις εβδομάδες για να ολοκληρωθεί και είναι απαραίτητο να υπάρξουν και άλλες συνεδρίες για κάποιο διάστημα επιτρέποντας έτσι τους ανελαστικούς ιστούς να προσαρμοστούν και να ξανασχηματιστούν στο νέο μικρότερο πλέον όγκο του οιδήματος. Μία συνεδρία δια χειρός λεμφικής παροχέτευσης συνήθως διαρκεί μία ώρα και για ένα αρκετά σοβαρό λεμφοίδημα μία ή δύο συνεδρίες απαιτούνται για πέντε ή έξι φορές την εβδομάδα για χρονικό διάστημα περίπου τεσσάρων εβδομάδων, ενώ η διάρκεια της περίδεσης είναι 10-15 λεπτά.

Η δια χειρός λεμφική παροχέτευση (Manual Lymphdrainage Therapy) στοχεύει στη βελτίωση της λεμφικής μεταφορικής ικανότητας, στη μείωση του οιδήματος, στην αποφυγή επανασυσσώρευσης και μείωσης των ιστικών ινώσεων και στον περιορισμό του πόνου. Οι βασικές αρχές που χαρακτηρίζουν την τεχνική είναι ο χρόνος, η κατεύθυνση, η πίεση και η σειρά των χειρισμών. Η μάλαξη εφαρμόζεται αρχικά στην εγγύ περιοχή για να παροχετευτεί το υγρό στα κεντρικά λεμφικά κανάλια του κορμού. Με αυτό τον τρόπο «αδειάζει» η εγγύς περιοχή και δημιουργείται χώρος για το υγρό που θα παροχετευτεί εκεί από την περιφέρεια. Στη συνέχεια οι παροχετευόμενοι λεμφαδένες «αδειάζουν» ( αν φυσικά υπάρχουν και δεν έχουν αφαιρεθεί) και τέλος μαλάσσεται το άκρο. Η εγγύς περιοχή του άκρου παροχετεύεται πάντα πρώτη και έπειτα η μάλαξη επεκτείνεται περιφερικά.

Η περίδεση εφαρμόζεται για την κινητοποίηση του υγρού, μετά από κάθε συνεδρία δια χειρός λεμφικής παροχέτευσης για 23 ώρες τη μέρα, καθημερινά. Το επιδεσμικό υλικό και τα επιθέματα που μπορεί να χρησιμοποιηθούν εφαρμόζονται με συγκεκριμένο τρόπο στο προσβεβλημένο άκρο, ασκώντας διαβαθμιζόμενη πίεση. Το επιδεσμικό υλικό που χρησιμοποιείται καθορίζει το αποτέλεσμα της ασκούμενης πίεσης. Στόχοι της συμπιεστικής θεραπείας είναι η μείωση του οιδηματώδους άκρου στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο και όσο το δυνατόν συντομότερα, η ενίσχυση της λεμφατικής ροής, η μείωση των συσσωρευμένων πρωτεϊνών, η διατήρηση της ακεραιότητας του δέρματος και η προστασία του άκρου από πιθανό τραύμα. Με αυτό τον τρόπο επιτρέπεται η ενεργή συμμετοχή του ασθενούς στη φροντίδα του άκρου αποφεύγοντας παράγοντες που εντείνουν το οίδημα. Στη θεραπεία της περίδεσης, πολλές φορές χρησιμοποιούνται και κάποια μηχανήματα. Ονομάζονται αλλιώς και αντλίες αέρος και χρησιμοποιούνται συχνά σε οξύ ή χρόνιο λεμφοίδημα των άκρων. Ο αρχικός σκοπός των μηχανημάτων πίεσης με αέρα είναι να διευκολύνουν αρχικά τη μείωση του οιδήματος του άκρου. Αυτά τα μηχανήματα χρησιμοποιούνται επίσης, για τη φλεβική στάση, για τα φλεβικά και αρτηριακά έλκη και για την αποφυγή εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης.

Η κινησιοθεραπεία αποτελεί μέρος της αποσυμφορητικής λεμφικής θεραπείας, διότι η μυϊκή σύσπαση δρα ως αντλία στη φυσιολογική ροή του λεμφικού υγρού, με απώτερο στόχο την παροχέτευση και μείωση του οιδήματος. Λέγοντας κινησιοθεραπεία εννοούνται θεραπευτικές ασκήσεις, οι οποίες πέρα από τη μείωση του οιδήματος βοηθούν στην ενδυνάμωση, στην αντοχή καθώς και στην ανάκτηση ή συντήρηση του εύρους τροχιάς των εμπλεκόμενων αρθρώσεων. Επίσης η κινησιοθεραπεία εστιάζει στη γενικότερη αεροβική κατάσταση του ασθενή και σε ένα εύρος δραστηριοτήτων προσαρμοσμένο ανάλογα στην καθημερινότητα του ατόμου.

Η υγιεινή του δέρματος είναι θεμελιώδης για τη λεμφική αποσυμφορητική θεραπεία. Βοηθά να αποφευχθούν πιθανές φλεγμονώδεις καταστάσεις και μολύνσεις, οι οποίες αυξάνουν την τριχοειδική διαπερατότητα και χειροτερεύουν το οίδημα του προσβεβλημένου άκρου.

Η συντηρητική θεραπεία αφορά τη συντήρηση και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της πρώτης φάσης. Ο ασθενής μυείται σε ένα πρόγραμμα αυτοφροντίδας, που αφορά την παροχέτευση του λεμφικού υγρού και τον έλεγχο του οιδήματος. Αυτό περιλαμβάνει την καθημερινή φροντίδα του δέρματος, τη συνεχή χρήση του συμπιεστικού «γαντιού» ή «κάλτσας», το πρόγραμμα ασκήσεων, που είναι κυρίως αυτό στο οποίο εκπαιδεύτηκε στην πρώτη φάση, και κάποιες συνεδρίες συντήρησης της δια χειρός λεμφικής παροχέτευσης ή μιας απλοποιημένης μορφής αυτής που μπορεί να εφαρμόζει και μόνος του. Σε αυτή τη φάση επιβάλλεται και η ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς, η οποία βέβαια κρίνεται ωφέλιμη ήδη από την πρώτη φάση.

Το γεγονός ότι το λεμφοίδημα δεν απειλεί άμεσα τη ζωή του ατόμου, δεν σημαίνει ότι πρέπει να αμελείται ή να παραβλέπεται ο τρόπος αντιμετώπισης του. Η ποιότητα ζωής είναι αναφαίρετο δικαίωμα και καλούμαστε να το προασπίζουμε.